FLORA I FAUNA
Ochrona flory i fauny nie jest dla Hindusów nowością. Już od niepamiętnych czasów przyroda zajmowała szczególne miejsce w ich życiu, jako że religia i wierzenia nakazywały odnosić się do niej ze szczególną czcią i szacunkiem. We wczesnej literaturze indyjskiej, do której zaliczamy m.in. hinduskie epopeje, buddyjskie dźataki oraz pisma dźinizmu i pańća-tantry, zakazuje się używania przemocy i okrucieństwa, nawet wobec najniższych form życia. Wierzono też, że niektóre zwierzęta są wcieleniami bogów: jeleń uosabiał Brahmę, lew lub kobra – Wisznu, byk – Siwę, zaś Ganeśa, symbol nieprzemijającej mądrości, przedstawiany był jako pół człowiek, pół słoń. Najstarsze przepisy dotyczące ochrony środowiska pochodzą z III w. p.n.e., kiedy to cesarz Aśoka wydał swój V Edykt, w którym zakazywał polować na niektóre zwierzęta oraz wypalać lasy.
Niestety, w późniejszych czasach tradycja ta poszła w zapomnienie. Ulubione przez Brytyjczyków oraz indyjskich radżów polowania, karczowanie terenów leśnych, uprawiane powszechnie i bezkarnie kłusownictwo oraz stosowanie środków chemicznych – wszystko to przyczyniło się do dewastacji środowiska naturalnego w Indiach. Tylko 10% ogólnej powierzchni kraju pokrywają lasy, z czego zaledwie 4% znajduje się na terenie parków narodowych i rezerwatów przyrody. Na szczęście w ciągu ostatnich kilkunastu lat rząd indyjski podjął zdecydowane kroki zmierzające ku ochronie środowiska, ustanawiając w kraju ponad 350 parków i rezerwatów przyrody.
Zróżnicowany kilmat i ukształtowanie terenu mają swe odbicie w różnorodności indyjskiej flory i fauny. W kraju tym, oprócz słynnych tygrysów indyjskich, słoni i nosorożców, żyje ponad 500 gatunków ssaków. Większość znajduje się dziś pod ścisłą ochroną, niestety, dla niektórych pomoc nadeszła zbyt późno. Nie udało się uratować m.in. indyjskiego geparda, którego po raz ostatni widziano w tym kraju w 1948 r.
Na terenie Indii żyje wiele gatunków jeleni i antylop, przeważnie w rezerwatach przyrody, gdyż tylko tam są one całkowicie bezpieczne. Można tu spotkać przepiękne gazele indyjskie, garny, antylopy karłowate o czterech rogach, ogromne nilgau, rzadkie jelonki błotne, potężne sambary, cętkowane czytale, mundżaki wydające charakterystyczne odgłosy, podobne do szczekania, oraz niewielkie kanczyle.
Miłośnicy zwierząt zobaczą także dzikie bawoły, wielkie gaury indyjskie, leniwce, hieny, dzikie świnie, szakale, indyjskie lisy, wilki oraz dzikie psy, zwane cyjona-mi, które wyglądem przypominają lisy i żyją, i polują w stadach, najczęściej na obszarach leśnych. Z mniejszych ssaków wyróżniają się mangusty, żywiące się głównie wężami, oraz wiewiórki palmowe. Wśród ssaków należących do rodziny kotów występują w Indiach różne gatunki lampartów, zwanych również panterami. Zaś z zamieszkujących Indie małp szczególnie godne uwagi są makaki: czarny i wschodni, makak czubaty, występujący jedynie na południu, oraz pospolite tutaj langury.
Kraj ten zamieszkuje ponad 2000 gatunków ptactwa. W lasach można spotkać nosorogi, orły, sowy, a także pawie, które stały się symbolem Indii. Ptactwo wodne, jak czaple, ibisy, bociany, żurawie czy pelikany zamieszkuje nie tylko parki narodowe, ale także specjalne rezerwaty, będące schronieniem dla stad odbywających wylęg oraz dla ptaków wędrownych, które co roku odwiedzają Indie.
Opisując przebogatą faunę indyjską, nie sposób pominąć gadów i płazów, reprezentowanych przez ponad 500 gatunków. Są wśród nich majestatyczne kobry królewskie, pytony, krokodyle, ogromne żółwie wodne i jaszczurki zwane ostrzegaczami. Ogromne barwne motyle to przedstawiciele liczącej ponad 3000 gatunków rodziny owadów, które zamieszkują Indie.
Botanicy wyróżnili aż 15 000 gatunków flory, od karłowatych pustynnych zarośli do wspaniałej roślinności wysokogórskiej.
Wiele rezerwatów przyrody oraz niektóre parki narodowe znajdują się obecnie na obszarach, będących niegdyś terenami łowieckimi należącymi do bogatej arystokracji angielskiej i indyjskiej. Bardzo często w danym parku żyje zaledwie jeden ze znajdujących się pod ścisłą ochroną gatunków, na przykład lew azjatycki, który znalazł schronienie w rezerwacie w Gir, nosorożec, zamieszkujący park w Kazirandze, słonie z Perijaru (Periyar) oraz tygrysy, z których słyną rezerwaty w Kanha i Corbett. Pozostałe założono, by zachować unikalne środowiska, takie jak lasy tropikalne czy mangrowe, które chroni rezerwat w Sunderbansie.
Indie dzielą się na trzy strefy klimatyczne, z których każda obejmuje kilka odrębnych krain. Zaznaczono je na zamieszczonej poniżej mapie, wyszczególniając najważniejsze parki narodowe i rezerwaty przyrody, znajdujące się na ich terenach.