Himaćal Pradeś (Himachal Pradesh)
Liczba mieszkańców: 6,9 mln
Powierzchnia: 55673 km2
Stolica: Śimla
Języki urzędowe: hindi i pahari
Analfabetyzm: 37%
Sezon turystyczny: od połowy maja do połowy października (najlepszy okres na piesze wędrówki po górach); od końca grudnia do marca (najlepszy okres na uprawianie sportów zimowych).
O zasięgu obecnego terytorium stanu zadecydował podział Pendżabu, którego północne regiony przyłączono do Himaćal Pradeśu w 1966 r. Charakterystyczny dla Himaćalu górzysty teren stanowi przejście z obszarów równinnych do wysokich Himalajów, a także do graniczących zTybetem regionów Lahaul i Spiti. Przez cały rok, a zwłaszcza latem, gdy górskie wioski dostarczają kojącego schronienia przed palącym słońcem, Himaćal Pradeś jest wymarzonym miejscem dla turystów i miłośników górskich wędrówek.
Największą popularnością wśród przyjezdnych cieszy się Simla, „letnia” stolica Indii Brytyjskich oraz jeden z ważniejszych ośrodków górskich. Niezwykle malownicza jest także zielona dolina Kulu przecięta rwącym strumieniem rzeki Beas i ozdobiona panoramą lśniących od śniegu himalajskich szczytów. Niezapomnianych wrażeń dostarcza wycieczka z Manali do Lehu. Prowadząca na miejsce górzysta trasa jest drugą co do wysokości drogą samochodową na świecie (czynna tylko w wyznaczone miesiące). W 1992 r. wprowadzono tzw. Inner Line Permits, specjalne zezwolenia upoważniające turystów do wędrówek po wschodnich dolinach Lahaul, Spiti i Kinnaur. Obecnie posiadanie zezwolenia (więcej informacji na ten temat w rozdziale poświęconym wschodnim dolinom) konieczne jest dla tych, którzy wybierają się w podróż do położonych blisko granicy z Chinami Spiti i Kinnaur. W tych wysokogórskich regionach Himaćal Pradeśu, ponurych i mrocznych, z wielkim oddaniem praktykowany jest buddyzm tybetański. Zarówno wyznawcy, jak i osoby tylko zainteresowane buddyzmem z pewnością znajdą czas na wizytę w Dharamsali, miejscowości, w której po ucieczce z Chin przebywa i naucza Dalaj Lama.
Wspinaczki wysokogórskie
Najwięcej informacji na temat wspinaczek wysokogórskich znajdziemy w książce Garry’ego Weare’a Trekking in the Indian Himalaya (Wyprawy po Himalajach), wydanej w serii Lonely Planet. Ulotki opisujące trasy górskie na terenie stanu są do nabycia w biurach turystycznych w Himaćal Pradeśu. Są tam również doskonale opracowane mapy stanu, niezbędne dla miłośników wypraw w góry.
Sezon wspinaczek górskich trwa w Himaćal Pradeśu od połowy maja do połowy października. W mieszczącym się w Manali biurze turystyki wysokogórskiej i sportów pokrewnych (Department of Mountaineering & Allied Sports) można otrzymać wiele cennych informacji i porad dotyczących zdobywania szczytów w Himaćal Pradeśu. Mountaineering Institute (Instytut Turystyki Wysokogórskiej), zajmujący się organizowaniem zbiorowych wypraw w góry, znajduje się w Dharamsali. Wprawni i doświadczeni we wspinaczkach turyści planują z pewnością zdobycie najwyższych szczytów. W takich przypadkach po pomocne wskazówki najlepiej udać się do Indian Mountaineering Foundation in Delhi (Indyjskiej Fundacji Wspinaczek Wysokogórskich w Delhi). Inaczej niż w Nepalu, turyści, którzy zamierzają zdobywać szczyty w Himaćal Pradeśu, nie muszą posiadać zezwoleń.
Rodzaj sprzętu oraz ilość prowiantu, jaki trzeba z sobą zabrać, zależy przede wszystkim od tego, gdzie planuje się wyprawę. W niższych regionach stanu, takich jak dolina Kulu lub Kangra oraz w okolicach Śimli, leży wiele wiosek i schronisk turystycznych. Z kolei tereny Lahaul, Spiti i Kinnaur są właściwie nie zamieszkane, co bardzo ogranicza możliwości noclegowe. Dodatkowym utrudnieniem jest również fakt, iż panują tu znacznie trudniejsze warunki. Trzeba koniecznie zaopatrzyć się w ciepłą odzież, wziąć dużo jedzenia i picia.
Kilka spośród najpopularniejszych szlaków górskich opisujemy w tym rozdziale. Wzdłuż tras w Himaćal Pradeśu usytuowanych jest sporo budynków oferujących zakwaterowanie, m. in. Forest Rest Houses, Public Works Department (PWD) Rest Houses. Przed wyruszeniem w góry najlepiej upewnić się w biurze turystycznym, czy można zatrzymać się w którymś z tych schronisk.
W wydanym przez Himachal Pradesh Tourism Development Corporation (HPTDC; Korporację Rozwoju Turystyki w Himaćal Pradeśu) Trekking Guide (przewodnik turystyki wysokogórskiej), wymienionych jest 136 szczytów przekraczających 5000 m wysokości. Większość jeszcze nie jest zdobyta, wiele nie posiada nawet nazwy.
Narty
Od kiedy odcięto dostęp do położonego w Kaszmirze Gulmargu, znacznie wzrosła popularność Manali. W zimie miano stolicy narciarskiej przypada Solang Nullaho-wi. Narciarze mogą się tu oddać białemu szaleństwu na zjazdach liczących w sumie 2,5 km długości. W miesiącach cieplejszych świetne warunki narciarskie panują na zboczach przełęczy Rohtang. Prawdziwi zapaleńcy, których stać na wydatek 600 $, mogą wynajętym w Manali helikopterem przedostać się na nie zdobyte dotąd stoki i rozkoszować się przyjemnością jazdy po dziewiczym śniegu.
Popularnym ośrodkiem narciarskim jest także Narkanda, położona 60 km na północ od Śimli. Dzięki temu, że miejscowość leży na wysokości 3143 m, przez kilka miesięcy w roku można liczyć na duże pokłady śniegu. Sezon narciarski trwa tu od końca grudnia aż do końca marca (patrz rozdział Narkanda). Dojazd do Narkandy nie powinien stanowić problemu, gdyż droga z Śimli czynna jest cały rok.
Znacznie bliżej stolicy Himaćal Pradeśu położone jest Kufri. Niestety, nie zawsze można liczyć na śnieg, a trasy zjazdowe nadają się tylko dla początkujących narciarzy.