Pendżab i Harjana (Punjab i Haryana)
Pendżab
Liczba mieszkańców: 21,6 mln
Powierzchnia: 50,362 km*
Stolica: Ćandigarh
Liczba mieszkańców na 1 km2:433
Język urzędowy: pendżabski
Analfabetyzm: 43%
Sezon turystyczny: X-III
Harjana
Liczba mieszkańców: 21 mln
Powierzchnia: 44 212 km2
Stolica: Ćandigarh
Liczba mieszkańców na 1 km2:407
Język urzędowy: hindi
Analfabetyzm: 55%
Sezon turystyczny: X-III
Po powstaniu poprzedzającym podział Indii Pendżab poniósł ogromne straty. Mimo to wysiłki włożone przez mieszkańców w odbudowę swego kraju zaowocowały i dziś jest on najbogatszym i najprężniej rozwijającym się stanem Indii.
Przed 1947 r., kiedy doszło do podziału państwa, do zajmowanego przez Pendżab obszaru należały tereny położone obecnie za granicą z Pakistanem. W wyniku rozłamu dawna stolica stanu, Lahaur (Lahore), pełni obecnie rolę głównego miasta pakistańskiego Pendżabu. W trakcie powstania, w efekcie którego Pendżab został podzielony na dwie części, często dochodziło do krwawych starć pomiędzy przemieszczającymi się na wschód sikhami i hindusami a uciekającą na zachód ludnością muzułmańską.
W 1984 r. stabilna jak dotąd polityka Pendżabu została ponownie zachwiana. Grupa ekstremistów sikhijskich wtargnęła do Złotej Świątyni w Amritsarze. Do opuszczenia budowli zmusiła ich dopiero zbrojna interwencja wojsk indyjskich. Liczne akcje terrorystyczne, prowadzone na początku lat 90. przez pięć ugrupowań ekstremistycznych, sprawiły, że Pendżab przestał być odwiedzany przez turystów. Jednak, dzięki malejącemu poparciu dla radykalnych poczynań sikhów, znów zapanowała tu spokojna atmosfera, co skwapliwie wykorzystują turyści zagraniczni.
Ośrodkiem kultu religijnego mieszkających w Pendżabie sikhów jest Amritsar. Po podziale Indii planowano, iż miasto będzie stolicą stanu. Ze względu na położenie blisko granicy z Pakistanem, zdecydowano jednak o przeniesieniu stolicy w głąb państwa. Początkowo rolę tę miała pełnić Śimla, dawna letnia siedziba królów, ale w końcu za stolicę obrano Candigarh, nowe miasto zbudowane w latach 50.
Sikhowie
Prężny i pomyślny rozwój Pendżabu jest zasługą najbardziej interesujących mieszkańców Indii, sikhów. Szczegółowe informacje na temat religii i zwyczajów sikhijskich zamieszczone są w części Religie Indii.
Sikhowie, oprócz wierzeń religijnych, wyróżniają się przede wszystkim wyglądem. Niewiadomo, co jest tego przyczyną, ale wszyscy są wspaniale zbudowani. Posłuszni zakazowi obcinania włosów (ke-sha), noszą długie brody, natomiast włosy chowają pod turbanem. Tradycyjnym ubiorem kobiet sikhijskich jest salwar-kamiz: szerokie spodnie i długa koszula do kolan. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni zwą siebie sinhgami, czyli „Iwami”.
Pomimo odniesionego przez sikhów sukcesu, ludzie ci traktowani są w Indiach z ironią i pobłażaniem, podobnym temu, jakie spotyka na Zachodzie np. Irlandczyków (oczywiście nie na Zachodzie, ale wyłącznie w Wielkiej Brytanii, i nie ze strony Europejczyków, lecz tylko Anglików; przy red. poi. wyd.). Choć są tematem żartów i anegdot, słyną z zadziwiającej zręczności i wyjątkowych zdolności manualnych. Dlatego zazwyczaj sikhowie otrzymują pracę przy obsłudze maszyn, kierowaniu autorikszami, samochodami, a nawet samolotami.
W 1966 r. doszło do drugiego podziału Pendżabu. Tym razem wyodrębniono stan Harjana oraz część zamieszkiwaną w przeważającej mierze przez ludność sikhijksą posługującą się językiem pendżabskim. W rezultacie tych zmian północne regiony Pendżabu zostały przyłączone do stanu Himaćal. Tym sposobem dawna stolica Ćandigarh znalazła się na granicy Harjany z Pendżabem. W 1986 r., w celu załagodzenia konfliktów wywoływanych przez sikhów, zapowiedziano, iż miasto zostanie stolicą Pendżabu. Niestety, dokonywane nieustannie akty przemocy opóźniają zrealizowanie tej decyzji. Tymczasem Candigarh wciąż pełni rolę stolicy obu stanów, choć ośrodkiem administracyjnym terytorium związkowego jest Delhi.
Powstanie zbrojne i podział spowodowały ogromne straty materialne. Jednak dzięki rozsądnie przeprowadzonej odbudowie sikhowie zdołali uczynić Pendżab najlepiej rozwijającym się stanem. Dochody przypadające na jednego mieszkańca są tu dwukrotnie wyższe od średniej krajowej (drugie miejsce zajmuje Harjana). Choć liczba mieszkańców stanu wynosi zaledwie 2,5% całej populacji Indii, pozyskiwane tu zbiory pszenicy i ryżu wynoszą odpowiednio 22% i 10% produkcji krajowej. Z Pendżabu pochodzi również jedna trzecia produkowanego w Indiach mleka.
Główną dziedziną gospodarki jest w Pendżabie rolnictwo. Powstały tu również fabryki, in.in. Hero Bicycle w Ludhianie – największa na świecie fabryka rowerów.
Pendżabczycy nie stronią od alkoholu. Jeśli wierzyć danym statystycznym, wypijają go więcej niż mieszkańcy innych stanów. Tradycją stało się już noszenie przez sikhijskich mężczyzn metalowej bransolety z żelaznym dyskiem (karni), nadającej się do otwierania butelek z piwem.
Jedyną, prawdziwą atrakcją turystyczną stanu jest wspaniała Złota Świątynia w Amritsarze. Dłuższy pobyt w Pendżabie i Harjanie wybierają tylko nieliczni turyści, reszta udaje się dalej do Himaćalu lub do Pakistanu.