POCIĄG
Indian Railways zajmuje czwarte miejsce na świecie pod względem łącznej długości linii kolejowych, która w tym kraju wynosi aż 60 000 km. Codziennie z indyjskich dworców odjeżdża ponad 7000 pociągów osobowych, kursujących między 7100 stacjami i przewożących 10,5 mln pasażerów. Przedsiębiorstwo to zatrudnia aż 1,6 mln pracowników, co pod tym względem daje mu pierwsze miejsce w świecie.
Rozkłady jazdy
Pociągi w Indiach może nie zachwycają komfortem, ale z pewnością żadna inna kolej na świecie nie jest równie „egzotyczna”. Aby szybko dostać się z jednego miasta do drugiego, należy wsiąść w samolot. Aby jednak zobaczyć prawdziwe oblicze tego kraju i poczuć jego specyficzną i niepowtarzalną atmosferę, trzeba wybrać pociąg.
Podczas pory deszczowej i krótko po jej zakończeniu wiele połączeń kolejowych zostaje wstrzymanych z powodu wezbranych rzek i powodzi. Dotyczy to głównie terenów nizinnych wokół Gangesu oraz rejonów nadbrzeżnych.
Jednym z najlepszych rozkładów jazdy jest Trains at a Glance, kosztujący 10 INR. Można go dostać prawie na wszystkich dworcach, a w większych miastach także i w kioskach. Szczegóły dotyczące połączeń i odjazdów znajdują się również w lokalnych rozkładach jazdy; na różowych stronach zamieszczono dodatkowo informacje na temat pociągów pocztowych i ekspresowych. Niestety, informatory te są dostępne tylko w niektórych miejscowościach.
Kosztujący 50 INR 300-stronicowy Indiam Bradshaw zamieszcza rozkłady jazdy wszystkich krajowych pociągów. Jest on tak szczegółowy, że często można mieć trudności ze znalezieniem potrzebnej informacji. Książka ta wychodzi co miesiąc i sprzedawana jest na dworcowych stoiskach z prasą.
Klasy
W indyjskich pociągach znajdują się wagony pierwszej i drugiej klasy. W obrębie każdej z nich rozróżniamy dodatkowo kilka kategorii. Klasa pierwsza dzieli się na zwykłą oraz z klimatyzacją. Wagony klimatyzowane wchodzą w skład pociągów kursujących tylko na głównych trasach krajowych. Opłata za miejsce w takim wagonie zazwyczaj dwukrotnie przekracza cenę biletu w zwykłej 1. klasie. Przejazd wagonem sypialnym 1. klasy z 2-piętrowymi łóżkami i klimatyzacją kosztuje tylko 5% więcej niż przejazd 1. klasą.
Między 1. a 2. klasą istnieją jeszcze dwa rodzaje przedziałów, również wyposażonych w urządzenia klimatyzacyjne: z 3-piętrowy-mi kuszetkami oraz z lotniczymi fotelami. Za kuszetkę płaci się 70% ceny biletu 1. klasy, za lotniczy fotel – 55%. Pociągi z takimi wagonami kursują tylko między większymi ośrodkami, zaś w lotniczym fotelu można podróżować tylko za dnia.
Rodzaje pociągów
W Indiach kursują trzy rodzaje pociągów: pocztowe, ekspresowe i osobowe. Co prawda, żaden z nich nie rozwija zbyt dużej prędkości, ale dwa pierwsze przynajmniej nie zatrzymują się na każdej stacji. Pociągi osobowe podróżują bardzo powoli, odbywają długie postoje, a przez to są często opóźnione. Z opublikowanego przez Indian Railways raportu wynika, że pociągi pocztowe i ekspresowe kursują ze średnią prędkością 47,1 km/godz., zaś szybkość osobowych wynosi zaledwie 27,2 km/godz.! W tych ostatnich podróżuje się tylko 2. klasą.
Szybkie pociągi ekspresowe z klimatyzowanymi wagonami kursują jedynie między większymi miastami, zatrzymując się tylko na wybranych stacjach. Ceny biletów są wyższe, ponieważ wliczono w nie posiłek, serwowany w każdym tego typu ekspresie oprócz Rajdhani z Delhi do Bangaluru i Madrasu. Pociągi te to: Rajdhani Express z Delhi do Bombaju, Madrasu i Kalkuty, Shatabdi Express, kursujący między Delhi a Ćandigarhem/Kalką, Bhopalem, Dźajpurem, Dehradun i La-khnau oraz między Madrasem a Majsurem, a także Bombajem i Ahmadabadem. Ich średnia prędkość wynosi ok. 130 km/godz.
Szerokość toru
Indyjskie pociągi poruszają się po trzech rodzajach torów: szerokim (1,676 m), metrowym (1 m) oraz wąskim (0,762 lub 0,610 m).
Szerokie tory pozwalają rozwijać duże prędkości i zapewniają komfort jazdy, dlatego wykorzystywane są głównie przez pociągi ekspresowe i pocztowe. Szerokość wagonu jeżdżącego po torach o rozstawie szerokim i metrowym jest prawie identyczna, jednak znacznie przewyższa wagony kolejek wąskotorowych, które przez to są wiecznie zatłoczone. Na obszarach, gdzie kursuje jedynie kolej wąskotorowa, lepiej podróżować autobusami, oszczędzając w ten sposób dużo czasu. Dotyczy to przede wszystkim Radżastha-nu, północnego Biharu i terenów Uttar Pradeśu w pobliżu granicy z Nepalem.
„Uroki” podróży
Podróżując 2. klasą, która nie jest objęta rezerwacją miejsc, trzeba przygotować się na spędzenie kilku godzin w zatłoczonym przedziale, wypełnionym nie tylko ludźmi, ale i rozmaitymi przedmiotami. Hindusi, którzy wybierają się dokądkolwiek pociągiem, mają zwyczaj zabierać prawie cały swój dobytek. Dlatego w wagonach zazwyczaj brak miejsca, a dodatkowo panuje ogromny hałas. Wentylatory i lampy rzadko działają podczas przedłużających się w nieskończoność postojów, a toalety już po kilku godzinach nie nadają się do użytku. Jednak najbardziej irytują nie kończące się postoje, często bez widocznego powodu. Zazwyczaj okazuje się, że ktoś po prostu posłużył się hamulcem bezpieczeństwa, ponieważ zależało mu, aby wysiąść właśnie w tym miejscu. Oczywiście, jest to zabronione, jednak mało kto przywiązuje wagę do tego przepisu.
W wagonach 2. klasy, w których obowiązują miejscówki, sytuacja jest nieco lepsza. Jednak na ławkach przeznaczonych dla czterech osób często tłoczy się pięciu lub nawet sześciu pasażerów. Wygodną jazdę zapewnia kupno biletu w wagonie 1. klasy, bowiem w zamykanych od wewnątrz przedziałach rzadko podróżuje więcej niż kilka osób.