Wagony sypialne
W składach indyjskich pociągów znajdują się wagony sypialne 1. i 2. klasy, jednak żadne z nich nie dorównują europejskim standardom. Przedziały w wagonach 1. klasy przeznaczone są dla 2 lub 4 osób, często znajduje się w nich łazienka. W ciągu dnia złożone łóżka pełnią funkcje foteli. Za miejsce w wagonie sypialnym z klimatyzacją płaci się więcej niż za „zwykłą” 1.klasę.
W wagonach sypialnych 2. klasy kuszetki są 3-piętrowe. W jednym przedziale (bez drzwi) sypia sześciu pasażerów. W ciągu dnia środkowe łóżka są składane, tak iż może na nich usiąść od 6 do 8 osób. Wszyscy pasażerowie kładą się spać o tej samej porze, a konduktor pilnuje, aby do wagonu nie wsiadł nikt, kto nie wykupił miejscówki. W wagonach pociągów szerokotorowych z boku umieszczono również rząd 2-piętrowych kuszetek, które są nie tylko węższe od tradycyjnych, ale i 20 cm krótsze. Dlatego wypełniając blankiet rezerwacyjny w rubryce „Accommodation Preferences”, trzeba koniecznie zaznaczyć, że wybiera się kuszetkę typu „inside”. Łóżka rozkładane są o 21.00, zaś pobudka następuje już o 6.00.
Rezerwacji miejsc w wagonach sypialnych należy dokonywać kilka dni przed podróżą. Informacje o wolnych miejscach i najbliższych pociągach z kuszetkami zamieszczane są na dworcowych tablicach ogłoszeniowych. Na dworcach w większych miastach informaqe te wyświetla się na ekranach. Dzięki wykorzystaniu techniki komputerowej są one cały czas aktualizowane. Po wybraniu daty i połączenia należy wypełnić formularz rezerwacji, pobierany z pudełek w holu, a natępnie stanąć w kolejce do kasy, gdzie dokonywana jest rezerwacja. Wagony sypialne 1. klasy cieszą się większą popularnością niż 2. klasa.
Na niektórych dworcach otwarto specjalne okienka, zwane „Tourist Celi”, przy których obsługuje się turystów z zagranicy oraz Hindusów, którzy nie są obywatelami Indii. Można tam dokonać rezerwacji bez oczekiwania w kilometrowych kolejkach, lecz należy płacić wyłącznie dolarami lub funtami szterlingami, w gotówce lub czekach podróżnych. Rupie przyjmowane są tylko ze świadectwem wymiany waluty; również w nich wydawana jest reszta.
W Indiach panuje osobliwy zwyczaj nadawania pociągom nazw, z których wcale nie wynika, dokąd one jadą. Na rozkładach i tablicach informacyjnych znajdują się jedynie nic nie znaczące nazwy, jak Brindavart Express czy Cholan Express. Aby odszukać właściwy pociąg, trzeba zajrzeć do Tmiits at a Glcmce lub Indian Bradshaw, gdyż znalezienie kompetentnej osoby, która udzieli informacji na ten temat, może zająć nieco czasu.
Gdy brak wolnych miejsc
Jeżeli koniecznie chcesz podróżować w wagonie sypialnym, a właśnie zabrakło miejsc, zwróć się do naczelnika stacji z pytaniem, czy nie znalazłoby się coś w przedziałach przeznaczonych dla zagranicznych turystów, wojskowych lub dyplomatów. Największa szansa na znalezienie wolnego miejsca istnieje w przedziale dla dyplomatów, którzy rzadko podróżują koleją.
Gdy nie zarezerwowałeś biletu, możesz jeszcze spróbować czegoś innego: wręczyć 10-rupiowy bakszysz bagażowemu, który wślizgnie się do pociągu, zanim jeszcze wje-dzie on na peron, i zajmie miejsce. Kobiety natomiast mogą udać się do przeznaczonych specjalnie dla nich przedziałów, które rzadko są zatłoczone.
Przechowalnie bagażu
Prawie na wszystkich dworcach kolejowych w Indiach znajdują się przechowalnie bagażu, oznaczone wywieszką „ Cloak Room”, gdzie za 2 INR można na cały dzień zostawić swoje torby lub plecak. Co prawda, przepisy wymagają, aby każdy bagaż był odpowiednio zabezpieczony, ale w praktyce rzadko się tego przestrzega.
Specjalne pociągi
Na terenie Radźasthanu kursuje specjalny pociąg, zwany „Pałacem na kółkach” (Pałace on Wheels), dzięki któremu w komfortowych warunkach można zwiedzić najpiękniejsze zakątki stanu. Więcej informacji na ten temat znajduje się w rozdziale poświęconym Radźasthanowi.
Organizacją wycieczek, w czasie których podróżuje się, śpi i spożywa posiłki w pociągach, zajmuje się angielska agencja turystyczna Butterfield’s Indian Railway Tours. Turyści podróżują w specjalnym wagonie, który w czasie zwiedzania danego miasta stoi na bocznicy, a później doczepiany jest kolejno do różnych pociągów. Warunki bytowe i komfort jazdy nie są zbyt wysokie, ale podróże takie pozwalają lepiej poznać kraj niż zwykłe wycieczki organizowane przez agencje turystyczne, w czasie których kontakt z miejscową ludnością jest bardzo ograniczony. Szczegółowych informacji na ten temat udziela Butterfield’s Railway Tour (01262/470230) Burton Fleming, Drffield, Humberside Y025 0PQ, England, UK. Przedstawicielstwo tej agencji mieści się w hotelu Madras, Connaught Circus, Delhi.
Bilety Indrail
Bilety Indrail pozwalają na odbycie – w ramach okresu ważności – dowolnej liczby przejazdów koleją, jednak są tak drogie, że nie opłaca się ich kupować. Aby rzeczywiście zaoszczędzić nieco funduszy, trzeba by pokonać dziennie aż 300 km, co przy prędkościach, jakie rozwijają indyjskie pociągi, zajęłoby aż 6 godzin!
W cenę tych biletów wliczono koszt rezerwacji, ale nie gwarantują one miejsc siedzących. Niewiele przydają się również wtedy, gdy w pociągu brak wolnych miejsc: ich posiadacze wpisywani są na listę oczekujących, podobnie jak wszyscy inni pasażerowie. Jedyną zaletą Indrail jest to, iż nie trzeba tracić czasu w kolejkach do kas, aby zakupić bilety bez miejscówek.
Typowy turysta podróżujący po Indiach może w ciągu miesiąca przejechać koleją ok. 3000 km. Za miesięczny bilet Indrail, w wagonach z klimatyzacją, zapłaci 500 $. Bilety kupowane w czasie podróży będą go kosztowały ok. 100-160 $, w zależności od liczby przejazdów i pokonywanych odległości. Nawet jeśli przejechałby dwukrotnie dłuższą drogę, i tak poniesie o wiele mniejsze koszty. Podobnie jest z biletem Indrail 2. klasy: miesięczny kosztuje 110 $, podczas gdy łączna cena kupowanych oddziel n ie biletów waha się m iędzy 12a 25 $.
Dzieci poniżej 12 lat podróżują ze zniżką 50%. Bilety Indrail można kupować na dworcach większych miast. Obcokrajowcy płacą za nie dolarami lub funtami szterlingami, zarówno gotówką, jak i czekami podróżnymi, a także rupiami, o ile posiadają świadectwo wymiany gotówki. Główne biura sprzedaży biletów Indrail:
Railway Tburist Guide, Eastern Railway, Fairlie Place oraz Central Reservation Office, So-uth-Eastern Railway, Esplanade Mansion, natomiast w Delhi – Railway Tourist Guide, New Delhi Railway Station.
Bilety te można również zakupić w biurach rezerwacji w Sekundarabadzie-Hajdarabadzie, Rameswaramie, Bangalurze, Vasco da Gama, Gorakhpurze (tylko za rupie), Dźąjpurze i Triwandrum, a także w niektórych biurach turystycznych.